در دهه‌های اخیر، شاهد تحولات چشمگیری در ساختار و نظام اقتصاد جهانی بوده‌ایم که باعث بروز تغییرات عظیم در حوزه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی شده است. یکی از این تغییرات، ظهور و گسترش شرکت‌های اختیاری یا شرکت‌های متعهد به اختیار، نوعی ادبیات جدید در زمینه مدیریت و تجارت است که اساساً از تأکید بر ارزش‌ها، اختیار، و مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها برخوردار است. در این مقاله از راشا ثبت، به بررسی و تحلیل مفاهیم اساسی شرکت‌های اختیاری، مزایا و چالش‌های آنها، و نقش آنها در توسعه پایدار و تحول اجتماعی می‌پردازیم. همچنین، این مقاله به بررسی آثار تشکیل شرکت اختیاری و انحلال شرکت اختیاری می‌پردازد. در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
شرکت چیست؟
معنای لغوی کلمه “شرکت” به مشارکت در مال یا کسب‌وکار اشاره دارد. در اصطلاح حقوقی، شرکت به عنوان یک قرارداد تلقی می‌شود که بر اساس آن، شرکا سود حاصل از فعالیت شرکت را به نسبت تعیین‌شده تقسیم می‌کنند. این شرکت‌ها به دو دسته عمده، شرکت تجاری و شرکت مدنی، تقسیم می‌شوند. شرکت تجاری خود شامل هفت نوع است: شرکت سهامی
- شرکت با مسئولیت محدود
- شرکت تضامنی
- شرکت سهامی
- شرکت مختلط غیرسهامی
- شرکت مختلط سهامی
- شرکت نسبی
- شرکت تعاونی تولید و مصرف
تفاوت‌های زیادی بین شرکت مدنی و شرکت تجاری وجود دارد. به طور کلی، شرکت مدنی فاقد شخصیت حقوقی است، در حالی که شرکت تجاری دارای شخصیت حقوقی مستقل از شرکا و سهام‌داران آن می‌باشد. همچنین، شرکت مدنی به صورت ثبت نشده عمل می‌کند، در حالی که شرکت تجاری باید الزاماً ثبت شود. شرکت مدنی، شامل دو نوع شرکت قهری و اختیاری، به معنای اجتماع حقوقی دو یا چند مالک در یک مال یا شیء واحد است. این نوع از شرکت، در مقایسه با شرکت تجاری، شخصیت حقوقی مستقل از شرکا را ندارد و به همین دلیل در مراجع ثبت شرکت‌ها ثبت نمی‌شود. به عبارت دیگر، تفاوت اصلی شرکت مدنی با شرکت تجاری در عدم تابعیت و اقامتگاه آن مختصر می‌شود. به عنوان مثال، در صورت فوت فردی و انتقال خانه ارثیه‌اش به ورثه‌اش، یک شرکت مدنی به وجود آمده و ورثه‌ها به عنوان مالکان این خانه واحد محسوب می‌شوند.
شرکت اختیاری چیست؟
زمانی که چند نفر حقوق مالکانه را در یک مال یا شیء واحد به صورت مشترک دارند و از آن به عنوان یک واحد مشترک سهم دارند، می‌توان ادعا کرد که اجزاء تشکیل دهنده یک شرکت مدنی فراهم شده و به نحوی عقد شرکت یا همان شراکت بین آنها ایجاد شده است. شرکت اختیاری، به شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که بر اساس توافق و اراده شرکا تأسیس می‌شوند و بر خلاف شرکت‌های قهری که تشکیل و راه‌اندازی آنها از روی اراده و اختیار نیست و قهراً ایجاد می‌شوند، تأسیس شرکت اختیاری بر اساس اراده و اختیار شرکا صورت می‌پذیرد. در ادامه مقاله، با بررسی شرایط و روش‌های تأسیس شرکت‌های ارادی یا اختیاری، این موضوع به وضوح تبیین خواهد شد.
شرکت اختیاری و شرکت قهری چه تفاوتی دارند؟
شرکت‌های اختیاری و شرکت‌های قهری در واقع دو نوع شرکت مختلف هستند. در قانون، آنها به عنوان شرکت‌های مدنی دسته‌بندی می‌شوند و دارای شخصیت حقوقی مستقل از شرکایشان نیستند. به همین دلیل، برخی ویژگی‌های آنها مشابه است. به عنوان مثال، طبق ماده 576 قانون مدنی، نحوه مدیریت دارایی‌های مشترک در این دو نوع شرکت بستگی به شرایطی دارد که شرکایشان میان خود تعیین کرده‌اند و یا طبق ماده 575، هر شریک به نسبت سهم خود در سود و زیان شرکت شریک می‌شود. با این حال، تعریفی که در ماده 574 قانون مدنی درباره شرکت‌های قهری آمده است، با شرکت‌های اختیاری به طور کامل متفاوت است. طبق این ماده، شرکت‌های قهری به شرکت‌هایی گفته می‌شود که مالکیت عمومی و مشترک دارند و در نتیجه ترکیب حقوق آنها در یک مال و یا به ارث رسیدن شکل می‌گیرد.
بنابراین، تفاوت اصلی شرکت اختیاری با شرکت قهری در این است که در شرکت‌های اختیاری، شرکا اصولاً به صورت داوطلبانه و با رضایت خودشان و یا با ترکیب و توافق آزاد برای مالکیت مشترک اموال خود، یک شرکت تشکیل می‌دهند. اما در شرکت‌های قهری، شراکت چند نفره در سهم ارثیه‌دار متوفی و یا مشارکت اجباری یا قهری آنها در ترکیب اموال، باعث شکل‌گیری شرکت بین آنها می‌شود.
شرایط تشکیل شرکت اختیاری
شاید بعضی افراد علاقه داشته باشند تا مفهوم شرکت اختیاری را بیشتر درک کنند. در پاسخ به این سوالات، منطقی است که با نحوه تشکیل این نوع از شرکت‌ها آشنا شویم تا بتوانیم آنها را بهتر درک کنیم. در هنگام تأسیس این نوع شرکت‌ها، باید چهار شرط اساسی را در نظر گرفت:
- وجود قصد و رضایت
- اهلیت طرفین
- موضوع معین
- مشروع بودن جهت معامله
با توجه به این قوانین، تمام اعضاء باید تصمیم داشته باشند که در این شرکت شرکت کنند و همگی باید همدیگر راضی باشند و قصد و هدف یکسانی داشته باشند. همچنین، مهم است که موضوع شرکت مشخص باشد و این شرکت برای هدف عقلانی و مشروعی تشکیل گردد. در برخی از این شرکت‌ها، شرکاء قراردادی را منعقد می‌کنند، در حالی که برخی دیگر بدون عقد قرارداد تشکیل می‌شوند. اما در هر حالت، هدف باید روشن و مشخص باشد و همه چهار شرط اساسی که یادآوری شدند، به طور کامل رعایت گردد. همچنین، هر شریک مجاز به حضور در شرکت و مالکیت بوده و تمام شرکاء باید مقدار مشخصی از اموال خود را به اشتراک بگذارند و با یکدیگر به عنوان شریک مشارکت کنند.
نحوه تشکیل شرکت اختیاری
براساس قانون مدنی، شرکت‌های اختیاری و شرکت‌های قهری دو نوع شرکت متفاوت هستند. شرکت‌های اختیاری توسط دو یا چند نفر تشکیل می‌شوند که در یک مال به صورت مشترک شریک هستند. شرکت‌های اختیاری می‌توانند به سه روش تشکیل شوند: از طریق قرارداد بین شرکا، ترکیب و امتزاج اموال و دارایی‌ها، و یا اعطای یک مال یا شیء به عنوان دستمزد مشترک. بر خلاف شرکت‌های تجاری، تشکیل شرکت‌های اختیاری نیازمند رعایت تشریفات قانون تجارت نیست. این شرکت‌ها به عنوان شرکت‌های مدنی محسوب می‌شوند و قوانین ثبت شرکت مربوط به شرکت‌های تجاری برای آنها الزامی نیست. با این حال، شرکا در شرکت‌های اختیاری باید سهمی را به عنوان حصه یا سهم خود وارد شرکت کنند. اما به علت عدم داشتن شخصیت حقوقی مانند شرکت‌های تجاری، تکمیل تشریفات مانند ارائه اسناد و مدارک از سوی شرکا و موسسین به اداره ثبت شرکت‌ها الزامی نیست. در مورد روش اداره اموال شرکت‌های اختیاری، این مسئله بستگی به توافق و قراردادی دارد که بین شرکا منعقد می‌شود و شبیه به اساسنامه شرکت‌های تجاری است. بنابراین، نحوه اداره شرکت‌های اختیاری نیز بر اساس توافقاتی است که بین شرکا صورت می‌پذیرد.
آثار تشکیل شرکت اختیاری
یکی از سوالات مهم در مورد شرکت‌های اختیاری این است که آثار تشکیل و تشکیل آنها چیست؟ شرکت‌های اختیاری از نظر آثار حقوقی با شرکت‌های تجاری تفاوت دارند. در اینجا، ما به بررسی مهم‌ترین آثار تشکیل شرکت‌های اختیاری می‌پردازیم. شرکت‌های اختیاری در نظام حقوقی ایران به عنوان شرکت‌های مدنی تشکیل می‌شوند و شخصیت حقوقی مستقلی مانند شرکت‌های تجاری در قانون تجارت ندارند. مالکیت اموال همچنان در اختیار شرکا قرار دارد و خود شرکت شخصیت مستقلی نسبت به شرکا ندارد. بنابراین، یکی از آثار شرکت‌های اختیاری این است که تعهدات آن به عهده شرکا و نه شرکت است. به عبارت دیگر، شرکت اختیاری در قبال اشخاص ثالث مسئولیتی ندارد.
یکی دیگر از آثار شرکت اختیاری این است که هر یک از شرکا قادر است به صورت قانونی در مال مشترک شرکا قابلیت تصرف کند و آن را به افراد دیگر انتقال دهد. اما نمی‌توانند بدون اجازه دیگران از آن مال مشترک بهره‌برداری کنند یا آن را به طور فیزیکی استفاده کنند. همچنین، یکی از آثار تشکیل شرکت‌های اختیاری این است که هر شریک به نسبت سهم خود در سود یا زیان شرکت شریک می‌شود. اما اگر در قرارداد بین شرکا توافق شده باشد که یک یا چند نفر از آنها سهم بیشتری داشته باشند، این توافق به عنوان ملاک عمل خواهد بود.
انحلال شرکت اختیاری
اکنون که با مفهوم شرکت اختیاری و ویژگی‌های آن آشنا شده‌اید، مناسب است که به نحوه پایان یافتن این نوع شرکت‌ها نیز بپردازیم. به طور عمومی، این نوع از شرکت‌ها همانند تشکیل آن، با یک توافق خاص، به ویژه توافق مناسب، منحل می‌شوند. در این شرایط معمولاً اموال تفکیک می‌شوند و هر فرد حق سهم خود را دریافت می‌کند. گاهی‌اوقات هنگام تأسیس یک شرکت، یک دوره زمانی مشخص برای آن تعیین می‌شود، و پس از انقضاء این دوره، شرکت منحل می‌شود و اموال تقسیم می‌شوند. در برخی موارد، شرکت ممکن است خسارت ببیند و تمام اموال از بین روند. با از دست دادن این اموال، شرکت منحل شده و همچنین همکاری بین افراد از بین می‌رود
سخن نهایی
در این مقاله با مفهوم شرکت اختیاری و تفاوت آن با شرکت قهری و نحوه و شرایط تشکیل صحبت کردیم. بطور کلی شرکت های اختیاری به صورت کاملا اختیاری انجام می شوند. اعضاء با اختیار و اراده خود با هم شریک شده و اموال مشخصی را به شرکت می آورند. در نهایت نیز هر فرد با توجه به میزان آورده خود در سود و زیان شرکت سهیم می شود. همه توافقات لازم میان شرکاء باید در قرار داد قید شود و حتی می توان زمان انحلال شرکت را نیز مشخص کرد. در زمان انحلال شرکت نیز هر فرد با توجه به میزان آورده های خود سهم مناسبی را برداشته و از شرکت خارج می شود
بدون دیدگاه