موسسات و تشکیلات غیرتجاری سازمان‌ها و نهادهایی هستند که به صورت غیرانتفاعی و برای ارائه خدمات و کمک به جامعه فعالیت می‌کنند. این نوع سازمان‌ها اهداف عمومی و اجتماعی را در نظر می‌گیرند و بهبود شرایط زندگی افراد، حمایت از گروه‌های آسیب پذیر و توسعه جامعه را هدف خود قرار می‌دهند.
موسسات و تشکیلات غیرتجاری معمولاً بر اساس قوانین و مقررات خاصی تشکیل می‌شوند و معمولاً به صورت مستقل از دولت‌ها و بدون هدف سودآوری فعالیت می‌کنند. آنها ممکن است به صورت داوطلبانه توسط افراد یا گروه‌هایی تشکیل شوند که علاقه‌مند به ارائه خدمات و حمایت از جامعه هستند. در این مقاله راشا ثبت به بررسی همه نکاتی که باید درباره این موسسات بدانید می‌پردازد.
زمینه‌های فعالیت موسسات و تشکیلات غیرتجاری
بهداشت و درمان
این موسسات ممکن است بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی، کلینیک‌ها و سایر مراکز درمانی را تشکیل دهند و خدمات پزشکی و بهداشتی را به جامعه ارائه کنند.
آموزش و پژوهش
موسسات آموزشی و پژوهشی می‌توانند به صورت دانشگاه‌ها، مدارس، مراکز تحقیقاتی و آموزشی فعالیت کنند و دسترسی به آموزش و تحقیقات را برای جامعه فراهم کنند.
حقوق بشر و عدالت اجتماعی
موسسات حقوق بشر و عدالت اجتماعی به دفاع از حقوق بشر، مبارزه با تبعیض‌ها و تقویت عدالت در جامعه می‌پردازند.
محیط زیست
سازمان‌ها و تشکیلات غیرتجاری معمولاً در زمینه حفاظت از محیط زیست، آموزش مردم درباره پایداری محیطی و توسعه پایدار فعالیت می‌کنند.
خدمات اجتماعی
موسساتی که خدمات اجتماعی ارائه می‌دهند، مانند مراکز کمک به نیازمندان، خدمات روانشناختی، مشاوره خانواده و پشتیبانی از افراد مستضعف را فراهم می‌کنند.
نکته مهم درباره موسسات و تشکیلات غیرتجاری این است که عمده فعالیت‌های آنها بر اساس مبادی غیرانتفاعی و خیریه‌ای است و معمولاً منابع مالی آنها از طریق اهدای عمومی، حمایت دولتی، یا منابع غیردولتی مانند بنیادها و سازمان‌های خیریه تأمین می‌شود. این نوع سازمان‌ها معمولاً به صورت بدون سود فعالیت می‌کنند و درآمدها و منابع خود را به منظور رسیدن به اهداف عمومی خود و ارائه خدمات به جامعه به کار می‌گیرند.
به طور کلی، موسسات و تشکیلات غیرتجاری نقش مهمی در توسعه و بهبود جامعه دارند و به عنوان سازمان‌های مردم‌نهاد، اغلب نیازمند حمایت و همکاری افراد و جامعه محلی هستند تا بتوانند به خوبی اهداف خود را دنبال کنند و خدمات لازم را به جامعه ارائه دهند.
حداقل سرمایه برای ثبت یک موسسه غیرتجاری
موسسه غیرتجاری، مانند شرکت‌ها، برای تاسیس و شروع فعالیت نیاز به سرمایه دارد. در مورد موسسات غیرتجاری، محدودیت خاصی در حداقل سرمایه مورد نیاز وجود ندارد؛ با این حال، به طور معمول مبلغ صد هزار تومان به بالا برای ثبت یک موسسه غیرتجاری در نظر گرفته می‌شود. این سرمایه می‌تواند به صورت نقدی یا غیرنقدی نیز باشد.
مالیات موسسات غیرتجاری
موسسات غیرتجاری، به دلیل فعالیت غیرتجاری خود، تحت قوانین مالیاتی متفاوتی نسبت به شرکت‌های تجاری قرار می‌گیرند. بر خلاف اعتقاد رایج، موسسات غیرتجاری نیز موظف به پرداخت مالیات هستند. تنها موسسه غیرتجاری غیرانتفاعی است که ملزم به پرداخت مالیات نمی‌باشد. به همین دلیل، موسسات غیرتجاری همانند شرکت‌ها موظف به تنظیم و پلمپ سالانه دفاتر خود (شامل دفتر روزنامه و دفتر کل) هستند.
نهاد ناظر بر موسسات غیرتجاری
برای ثبت یک موسسه غیرتجاری در تهران، باید به اداره ثبت شرکت‌ها مراجعه کرده و در صورتی که موسسه در شهرستان تاسیس شود، باید به اداره ثبت مرکز استان مراجعه نمایید. موسسات غیرتجاری خارجی که خارج از ایران ثبت شده‌اند، نیز فقط در اداره ثبت شرکت‌ها در تهران ثبت می‌شوند.
افراد مشغول در موسسات غیرتجاری
موسسات غیرتجاری می‌توانند با حداقل دو شریک بدون محدودیت حداکثری تأسیس شوند. این شرکا می‌توانند افراد حقیقی یا حقوقی باشند. مجمع عمومی موسسین که شامل تمامی شرکا است، طبق اساسنامه، اولین مدیران موسسه غیرتجاری را انتخاب می‌کند. هر عضو هیات مدیره موسسه غیرتجاری مسئولیت کیفری را نسبت به تعهدات موسسه به اندازه سرمایه‌ای که در آن دارد، بر عهده دارد. مدت زمان مدیریت اعضاء هیات مدیره و دیگر قوانین مربوط به آنها در اساسنامه موسسه تعیین می‌شود. اعضاء هیات مدیره باید یک نفر را به عنوان مدیرعامل موسسه انتخاب کنند، که این فرد می‌تواند از بین خود اعضا باشد.
دلیل لزوم ثبت موسسه غیرتجاری
حقوقی شدن
موسسه غیرتجاری به عنوان یک شخص حقوقی باید مانند شرکت‌های تجاری ثبت شود. طبق ماده ۵۸۴ قانون تجارت، این نوع موسسات از تاریخ ثبت، شخصیت حقوقی خود را پیدا می‌کنند. بنابراین، ثبت موسسه غیرتجاری ضروری است تا شخصیت حقوقی بدست آید.
تکالیف پس از رسمی شدن موسسه
پس از ثبت، موسسه غیرتجاری می‌تواند به فعالیت خود بپردازد و از حقوق و تکالیفی برخوردار شود. به عنوان مثال، موسسات غیرتجاری غیرانتفاعی طبق قانون مالیات‌های مستقیم موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی هستند. بنابراین، برای انجام این تعهد، ثبت موسسه غیرتجاری الزامی است.
با ثبت موسسه غیرتجاری، شخصیت حقوقی آن شکل می‌گیرد و این موجب می‌شود که موسسه بتواند به صورت رسمی فعالیت کند و از حقوق و تکالیف قانونی خود بهره‌برداری کند. همچنین، ثبت موسسه غیرتجاری از نظر مالیاتی و قانونی اهمیت بالایی دارد و به موسسه امکان می‌دهد تا با رعایت قوانین و مقررات مربوطه به فعالیت خود ادامه دهد.
سخن پایانی
موسسات و تشکیلات غیرتجاری نقش مهمی در جامعه ایفا می‌کنند و به عنوان نهادهایی با هدف ارائه خدمات اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و بهداشتی به افراد و جامعه فعالیت می‌کنند. این نهادها معمولاً بر اساس اهداف غیرانتفاعی و با تمرکز بر سلامت و رفاه عمومی تشکیل می‌شوند.
تشکیل یک موسسه غیرتجاری نیازمند تلاش، انگیزه و تعهد افرادی است که به ارائه خدمات به جامعه متعهد هستند. این نهادها معمولاً با تأسیس توسط یک گروه از افراد با هدف مشترک شکل می‌گیرند و بر اساس قوانین و مقررات مربوطه ثبت و تنظیم می‌شوند.
موسسات و تشکیلات غیرتجاری می‌توانند به صورت موسسات خیریه، سازمان‌های مردم‌نهاد، موسسات فرهنگی و هنری، موسسات آموزشی و پژوهشی و سایر انواع موسسات غیرتجاری فعالیت کنند. هدف اصلی این نهادها، بهبود کیفیت زندگی افراد و ارتقای سطح فرهنگ و آموزش جامعه است.
موسسات غیرتجاری اغلب به منابع مالی متفاوتی نظیر کمک‌های مالی افراد، سازمان‌ها و دولت، برنامه‌های جمع‌آوری سرمایه و فعالیت‌های مشارکتی تکیه می‌کنند. این نهادها برای بقاء و رشد خود نیازمند مدیریت مالی و مدیریت منابع انسانی قوی هستند. موسسات و تشکیلات غیرتجاری با تأثیر مثبت خود در حوزه‌های مختلف، به توسعه و پیشرفت جامعه کمک می‌کنند و نقش مهمی در بهبود شرایط زندگی افراد و ایجاد تغییرات اجتماعی و فرهنگی دارند
