مقاله حاضر به بررسی مفهوم و ویژگی‌های شرکت مدنی پرداخته و تلاش دارد تا توضیحاتی جامع در خصوص این نوع سازمانی ارائه دهد. شرکت‌ها در قوانین حقوقی به انواع مختلفی بر اساس معیارهای مختلف طبقه‌بندی می‌شوند. یکی از این انواع، شرکت مدنی است که در اینجا تمرکز اصلی بر روی ویژگی‌ها و ویژه‌های این نهاد حقوقی قرار دارد. شرکت مدنی، به عنوان یک انجمن حقوقی، به وسیله قرارداد بین دو یا چند نفر برای تحقق اهداف اقتصادی مشترک تشکیل می‌شود. این ساختار حقوقی می‌تواند برای انجام کسب و کار، خرید و فروش، یا حتی اجرای حرفه و صنعتی به کار گرفته شود. یکی از ویژگی‌های مهم شرکت مدنی، تقسیم سود و زیان بین شرکا بر اساس توافق قراردادی است. در این مقاله از راشا ثبت، به بررسی مفاهیم و نکات حقوقی مرتبط با شرکت‌های مدنی خواهیم پرداخت و تفاوت‌ها و ویژگی‌های آن را از سایر انواع شرکت‌ها مورد بحث قرار خواهیم داد. این تحلیل به خوانندگان اطلاعات جامع و مفیدی ارائه خواهد کرد تا درک بهتری از این نهاد حقوقی حاصل شود.
شرکت مدنی چیست؟
شرکت مدنی به شرکتی گفته می‌شود که در آن بر اساس قرارداد بین دو یا چند نفر، به علت فعالیت مشترکی که دارند، درآمدی ایجاد می‌شود. این نوع شرکت‌ها می‌توانند برای انجام یک حرفه خاص یا صنعت، برای خرید و فروش یا کسب و کار ایجاد شوند. در شرکت‌های مدنی، سهم سود و ضرر برای طرفین قرارداد یکسان است، مگر در مواردی که سهم یکی از طرفین از شرکت بیشتر باشد. شرکت مدنی همانطور که از نامش پیداست، تابع قانون مدنی است و ماده ۵۷۱ تا ۶۰۶ قانون مدنی به تعریف و ویژگی‌های شرکت‌های مدنی پرداخته است. برخلاف شرکت تجاری، شرکت مدنی نیازی به ثبت در مرجع ثبت شرکت‌ها ندارد و به دنبال شخصیت حقوقی نخواهد بود. در واقع، شرکت مدنی فاقد شخصیت حقوقی است و افراد در آن به صورت مشارکت و سهیم در مال مشترک واحد، فعالیت می‌کنند. این به این معنی است که هر فرد در جزء جزء مال مشترک سهیم و شریک بوده و از حق تصرف در مال مشاعی برخوردار می‌شود.
انواع شرکت مدنی
شرکت مدنی به دو دسته تقسیم می‌شود: شرکت قهری یا طبیعی و شرکت اختیاری.
شرکت قهری:
شرکت قهری به شرکتی اطلاق می‌شود که با خواست و اراده افراد تشکیل نمی‌شود و به صورت طبیعی و قهری به وجود می‌آید. این نوع شرکت به دو صورت زیر ایجاد می‌شود:
الف) از طریق انتقال میراث؛ به عنوان مثال، ارث فردی که با فوت پدر به فرزندان منتقل می‌شود.
ب) از طریق مخلوط کردن یا امتزاج مالکان؛ به عبارت دیگر، اراده آنها در تشکیل شرکت دخیل نمی‌شود.
شرکت اختیاری:
در شرکت‌های مدنی اختیاری، اراده افراد نقش اساسی دارد و افراد به طور آگاهانه سرمایه‌گذاری می‌کنند تا یک کسب و کار راه اندازی کنند و سود و زیان حاصل از آن را با یکدیگر تقسیم کنند. شرکت اختیاری می‌تواند به سه روش تشکیل شود؛ از طریق عقد، امتزاج اختیاری، یا از طریق قبول. با توجه به توضیحاتی که در مورد مفهوم و ویژگی‌های شرکت مدنی ارائه داده شد، حال در این بخش از مقاله، به معرفی انواع شرکت مدنی به صورت جداگانه خواهیم پرداخت. . به عنوان مثال، با توافق
ویژگی های شرکت مدنی
- شرکت مدنی یک شخص حقوقی نیست. این به این معنی است که شرکت‌هایی که طبق قوانین تجارت تشکیل و ثبت می‌شوند، شخصیت حقوقی دارند، اما شرکت مدنی این ویژگی را ندارد.
- شرکت مدنی تابعیت و اقامتگاه ندارد. در حالی که اشخاص حقیقی (افراد) و اشخاص حقوقی می‌توانند تابعیت و اقامتگاه داشته باشند، شرکت مدنی به عنوان یک شخص حقوقی شمرده نمی‌شود و این ویژگی را ندارد.
- معاملات شرکت مدنی به عنوان معاملات تجاری شناخته نمی‌شوند. قانون تجارت تعریف کرده که فقط معاملات شرکت‌های تجاری به عنوان معاملات تجاری در نظر گرفته می‌شوند، اما شرکت مدنی در این دسته قرار نمی‌گیرد.
- در صورتی که مدت زمان تعیین شده‌ای برای شرکت مدنی وجود نداشته باشد، هر یک از شرکای شرکت می‌توانند درخواست لغو شرکت را داشته باشند و قوانین مربوط به تصفیه و ورشکستگی که در نوع دیگری از شرکت‌ها قابل اجرا است، در شرکت مدنی اعمال نمی‌شود.
- در شرکت مدنی، همه شرکا به عنوان نمایندگان شرکت عمل می‌کنند.
- شرکت مدنی می‌تواند رسمیت قانونی داشته باشد، اما این فقط در صورتی است که برای شرکت نامه رسمی در دفتر اسناد رسمی تنظیم شده باشد. با این حال، تنظیم یک شرکت نامه رسمی باعث نمی‌شود که شرکت مدنی شخصیت حقوقی داشته باشد.
- قوانین مربوطه می‌گوید که “شرکت‌های منعقد بین کسبه”، به عنوان شرکت‌های تجاری تلقی نمی‌شوند و باید به عنوان قرارداد در دفاتر اسناد رسمی ثبت شوند، مطابق مقررات قانون ثبت اسناد.
تفاوت‌های بین شرکت مدنی و تجاری
در شرکت تجاری، تنظیم روابط بین شرکت و شرکا اهمیت ویژه‌ای دارد و به همین دلیل ضمانت اجراهای متعددی تعریف شده است. قوانین شرکت‌های تجاری برای طرفین حتما باید اجرا شود، در حالی که در شرکت مدنی، اراده و خواست طرفین اهمیت دارد و قانون خاصی برای آن تعریف نشده است. در شرکت تجاری، زمانی که امور مربوط به ثبت و دیگر تشریفات انجام گرفت، یک شخصیت حقوقی پدید می‌آید و وظایف مخصوص به خود را دارد. اما در شرکت مدنی، شخصی به نام شخص حقوقی وجود ندارد و اموال بین شرکا تقسیم می‌شود. در صورتی که شرکای شرکت مدنی قادر به پرداخت دیون خود نباشند، بستانکار می‌تواند به سراغ شرکای دیگر برود و از آنها طلب حق داشته باشد. در حالی که در شرکت تجاری، به دلیل استقلال شرکا، بستانکار نمی‌تواند برای دریافت حق به دیگر شرکا مراجعه نماید.
اداره شرکت مدنی
شرکت مدنی قوانین خاصی دارد که بر اداره و مدیریت آن اعمال می‌شود. در این قوانین، چند اصل مشترک وجود دارد. به عنوان مثال
- شریکی که مسئولیت اداره مال مشترک را دارد، می‌تواند برای مدیریت اموال اقدامات لازم را انجام دهد و تنها در صورتی مسئولیت دارد که تقصیر یا تخلفی رخ دهد. اگر شرکا بیش از یک نفر مسئول اداره مال باشند و هر یک به صورت مستقل اجازه عمل داشته باشند، می‌توانند به صورت جداگانه اقدامات لازم را انجام دهند.
- اگر یکی از شرکا بدون اجازه دیگران، مال را به صورت کامل بفروشد، این فروش غیرمجاز تلقی می‌شود و در برخی موارد اعمال قوانین تجارتی دخالت می‌کند.
- در صورت تقسیم مال یا از بین رفتن کل مال، شرکت منحل و لغو می‌شود.
- در صورتی که یکی از شرکا به دیگری اجازه مدیریت مال مشترک داده باشد، می‌تواند اجازه را لغو کند مگر اینکه در قرارداد به صورت صریح از حق لغو اجازه خود صرفنظر کرده باشد. در این صورت، فقط با اثبات تقصیر و تخلف شخص مجوزدهنده، می‌تواند او را از سمتش عزل کرده و با حکم دادگاه اجازه را لغو کند.
مثال هایی از شرکت های مدنی
مثال برای شرکت اختیاری:
فرض کنید آقای X و Y دوستانی هستند و تصمیم می‌گیرند به صورت شریک در یک فروشگاه کوچک فعالیت کنند. هر کدام از آنها نیمی از سرمایه لازم برای راه‌اندازی فروشگاه را تأمین می‌کنند. در این صورت، آنها در مال و سرمایه فروشگاه به صورت مشترک شریک می‌شوند.
مثال برای شرکت قهری ناشی از ارث:
فرض کنید خانمی 2 فرزند دارد و دارای یک ملک است و بغیر از این سه فرزند خویشاوند دیگری ندارد. پس از فوت ایشان به واسطه تحقق مساله ارث، دو فرزند او، به صورت مشاعی، بر مبنای سهم الارث قانونی و شرعی، در خانه باقی مانده از ایشان، شراکت مدنی پیدا می کنند.
مثال برای شراکت قهری ناشی از امتزاج غیرارادی:
فرض کنید دزدی از چندین خانه دزدی می‌کند و اموال دزدیده شده را در جایی مخفی می‌کند. پس از دستگیری و پیدا شدن اموال دزدی، بنا بر این شرایط، به علت تفکیک ناپذیر بودن اموال دزدی شده، با یکدیگر مخلوط گشتند، و خانواده هایی که اموال آنها سرقت رفته، بدون اراده بر این امر، با یگدیگر، شراکت مدنی پیدا می کنند.
سخن نهایی
در نهایت، شراکت مدنی نه تنها یک مفهوم حقوقی است بلکه یک ارتباط متقابل و مشترک بین افراد است که به منظور تحقق هدفی مشترک یا کسب و کاری مشترک، در یک واحد مالکیتی گردآمده‌اند. این نوع شراکت، بر اساس اراده و توافق شرکا شکل می‌گیرد و از ویژگی‌های منحصر به فرد خود برخوردار است. در این حیطه، هماهنگی و تعهد شرکا در تحمل سود و زیان، اساس تداوم این شراکت‌ها را تشکیل می‌دهد. شراکت مدنی، بنیانی است که در آن هر شریک، به عنوان یک نهاد فردی مستقل تلقی نمی‌شود و تصمیمات گروهی بر اساس توافق مشترک اتخاذ می‌شود. با توجه به اینکه هیچ شخصیت حقوقی مجزا وجود ندارد، این نوع شراکت به شکلی متفاوت از سایر انواع شرکت‌ها در حقوق تجارتی نگاه می‌شود. در مجموع، شراکت مدنی نمادی از هم‌افزایی، اعتماد متقابل و همکاری برای دستیابی به اهداف مشترک است. این نهاد حقوقی، محیطی فراهم می‌کند که افراد بتوانند با اعتماد و هماهنگی، به دنبال تحول و نوآوری در حوزه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی پیش بروند.
بدون دیدگاه